Kortykosteroidy (glikokortykosteroidy) jako leki przeciwzapalne

Kortykosteroidy (glikokortykosteroidy) to leki charakteryzujące się silnym działaniem przeciwzapalnym. Przyjmuje się, że stosowane miejscowo należą do najskuteczniejszych preparatów wykorzystywanych w leczeniu chorób o podłożu dermatologicznym. Uznawane za złoty standard i metodę pierwszego wyboru w profilaktyce przeciwłuszczycowej. Mimo tego, że działają szybko i skutecznie, nie są wolne od działań niepożądanych.

Działanie glikokortykosteroidów

Glikokortykosteroidy wykorzystywane są w dermatologii od ponad 70 lat. W środowisku medycznym cenione są za swoje wszechstronne działanie przeciwzapalne, immunosupresyjne i antyproliferacyjne. Powoduje to, że wciąż z powodzeniem stosowane są w leczeniu przewlekłych chorób skóry takich, jak łuszczyca.

Sterydy zaliczane są do hormonów wytwarzanych w nadnerczach. Ich działanie opiera się na mechanizmie molekularnym - oddziaływają one bezpośrednio na hamowanie lub transkrypcje określony genów. Regulują również rozwój reakcji zapalnej, dlatego wyróżniają się na tle innych leków szybkością działania.

Wpływ na działanie terapeutyczne miejscowo stosowanych glikokortykosteroidów ma kilka czynników. Przede wszystkim zaliczamy do nich:

• sposób aplikacji,
• rodzaj podłoża maściowego,
• charakter i powierzchnia zmian skórnych.

Poprzez sposób aplikacji glikokortykosteroidów rozumiemy częstotliwość ich stosowania. Leki nowej generacji stosujemy zwykle raz na dobę stosując je bezpośrednio na miejsca zmienione chorobowo.

Rodzaj podłoża kortykosteroidów to nic innego jak jego forma. Glikokortykosteroidy mogą występować w postaci:

• maści,
• kremów,
• lotionów,
• roztworów.

Jak podkreślają dermatolodzy, wpływ na działanie terapeutyczne sterydów ma charakter i powierzchnia zmian skórnych, na które są one nanoszone. Od grubości i stopnia nawilżenia warstwy naskórka zależy bowiem szybkość przenikania preparatów.

Kortykosteroidy a skutki uboczne

Kortykosteroidy to bardzo skuteczne preparaty cechujące się coraz większą siłą działania oraz wysokim profilem bezpieczeństwa. Podejmując się leczenia nimi należy jednak pamiętać, że mogą powodować szereg skutków ubocznych będących w głównej mierze następstwem hamowania przez leki syntezy kolagenu, w tym z proliferacji keratynocytów i fibroblastów.

Kortykosteroidy - najczęstsze skutki uboczne:

• ścieńczenie naskórka,
• rozstępy,
• zaniki tkanki podskórnej,
• trądzik posteroidowy,
• zapalenia okołustne, w tym mieszków włosowych,
• przebarwienia i odbarwienia skórne, rumień,
• wolne gojenie się ran i owrzodzeń,
• alergię kontaktową.

Kortykosteroidy w ciąży

Badania prowadzone na zwierzętach wykazały, że kortykosteroidy należą do grupy leków powodujących upośledzenie płodności. Zaliczamy je do preparatów mogących wpływać na toksyczność reprodukcyjną zwiększając również ryzyko występowania wad rozwojowych czy opóźnienia rozwoju wewnątrzmacicznego.

Chociaż nie jest znane działanie kortykosteroidów na rozwój płodu, ich stosowanie w czasie ciąży powinno odbywać za zgodą lekarza prowadzącego i na wyraźne wskazanie. Przyjmuje się bowiem, że glikokortykosteroidy w różnym stopniu przenikają przez łożysko np. hydrokortyzon - bardzo łatwo.