Jakie są czynniki wyzwalające łuszczycę?

Łuszczyca to choroba, której przyczyny powstawania nadal nie są do końca poznane. Prowadzone na przestrzeni lat badania utwierdziły dermatologów w przekonaniu, że można jednak wyróżnić szereg czynników wewnątrz- i zewnątrzustrojowych odpowiadających za zapoczątkowanie lub nasilenie choroby. Co istotne, dotyczą one każdej postaci łuszczycy.

Etiopatogeneza łuszczycy, czyli mechanizm powstawania i rozwoju choroby, to proces bardzo skomplikowany. Wpływ na niego ma wiele elementów począwszy od stanu zdrowia pacjenta. Rola predyspozycji genetycznych względem dziedziczenia choroby, istnienie schorzeń współistniejących mogących zaostrzać zmiany łuszczycowe, czy w końcu nieprawidłowa dieta oraz stres - to tylko jedne z licznych przykładów mogących być przyczyną powstawania łuszczycy.

W naszym artykule przeanalizowaliśmy najpopularniejsze czynniki wyzwalające łuszczycę, czyli te mające bezpośredni związek z zapoczątkowaniem czy nawrotami choroby. Przeanalizujmy je wspólnie.

Łuszczyca a czynniki genetyczne

Coraz częściej mówi się o roli czynników genetycznych w powstawaniu łuszczycy. Obecnie przyjmuje się, że łuszczyca występuje rodzinnie u ok. 30% chorych, a szanse na jej rozwój wzrastają wraz z liczbą bliskich zmagających się z chorobą. Dotyczy to przede wszystkim rodziców lub dziadków aniżeli krewnych np. ciotek, wujków czy kuzynów.

Największe ryzyko zachorowania na łuszczycę przypada na dzieci, których obydwoje rodzice na nią chorują. Prawdopodobieństwo pojawienia się łuszczycy jest bardzo wysokie i wynosi aż 70%. Gdy łuszczycę ma jeden z rodziców - ryzyko zmniejsza się do 20%. W przypadku kiedy mówimy o rodzinie zdrowej, w której nie odnotowano występowania łuszczycy, szansa na zachorowanie zmniejsza się do zaledwie 1%.

Predyspozycje do łuszczycy można wykryć dzięki badaniom genetycznym na łuszczycę - testom genetycznym HLA-Cw6. Polegają one na analizie materiału genetycznego, który został pobrany od osoby badanej w postaci wymazu z policzka. 

Należy jednak pamiętać, że predyspozycje do dziedziczenia łuszczycy nie są wyrokiem. Potwierdzenie występowania mutacji genetycznej wcale nie oznacza, że choroba się rozwinie. Wynik badania umożliwia nam jednak podjęcie zawczasu odpowiedniej profilaktyki, co wpłynie na zmniejszenie ryzyka gwałtownego rozwoju choroby.

Łuszczyca a choroby współistniejące

Łuszczyca to schorzenie skóry, którego wynikiem zaostrzenia zmian są choroby współtowarzyszące mające podobne cechy patogenetyczne. Rozumiemy przez to czynniki i mechanizmy je wywołujące. Najczęściej razem z łuszczycą występuje łuszczycowe zapalenie stawów oraz choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna).

W przypadku łuszczycowego zapalenia stawów oprócz charakterystycznych objawów ze strony układu mięśniowo-szkieletowego wyróżniamy również wykwity skórne zlokalizowane w obrębie obrzękniętych stawów np. na dłoniach, stopach czy okolicy kolanowej. Choroba może przybierać wiele postaci - od zapalenia kilku stawów po zapalenie wielostawowe o ciężkim przebiegu, kiedy dochodzi do zajęcia stawów nośnych (m.in. kolan i stóp).

Z kolei choroba Leśniowskiego-Crohna powiązana jest z łuszczycą poprzez podwyższone poziomy cytokin prozapalnych występujących w surowicy i tkankach. Cytokiny prozapalne, jak sama nazwa wskazuje, odpowiadają za zapoczątkowanie reakcji zapalnej w organizmie, a więc za powstawanie procesu zapalnego. Dodatkowo, w przypadku większości pacjentów zmagających się z chorobą jelit występują zmiany skórne w postaci rumienia, ropnych wykwitów czy zmian łuszczycowych, które zlokalizowane są w większości przypadków w okolicy okołoodbytniczych, co ma związek z przebiegiem choroby.

Łuszczyca a infekcje bakteryjne i grzybicze

Nadkażenia bakteryjne i grzybicze w przypadku chorób zapalnych skóry to temat rzeka. Przewlekłe dermatozy, do których zaliczamy łuszczycę, mogą być wyzwalane w wyniku aktywnych stanów zapalnych związanych z infekcjami. Jak pokazują badania i obserwacje lekarzy dermatologów toczące się w naszym organizmie infekcje bakteryjne i grzybicze mogą pośrednio wywoływać lub zaostrzać łuszczycę.

Infekcje bakteryjne i grzybicze są przede wszystkim czynnikiem prowokującym u osób, u których występują predyspozycje genetyczne do dziedziczenia choroby. Postrzegamy je wtedy w charakterze startera, czyli bodźca środowiskowego, który wyzwala zmiany łuszczycowe. Przykładem infekcji bakteryjnej, która najczęściej łączymy z łuszczycą jest gronkowiec złocisty. Po przedostaniu się do organizmu wyzwala wiele zmian skórnych - nie tylko łuszczycowych. Może mieć wpływ na powstawanie czyraków, ropni czy liszaja.

Z kolei typową infekcją grzybiczą, która występuje razem z łuszczycą jest grzybica paznokci. Jej rozwój uzależniony jest nie tylko od czynników miejscowych, ale również środowiskowych i ogólnoustrojowych. Ze względu na to, że wyróżniamy wiele postaci grzybicy paznokci - bywa ona trudna w diagnostyce i leczeniu. Jednakże dzięki zachowaniu odpowiedniej higieny oraz reżimowi pielęgnacyjnemu można w znaczący sposób zminimalizować jej typowe objawy - kruche i pękające paznokcie, przebarwioną i rozwarstwioną płytkę czy bolesność w wyniku jej dotyku.

Łuszczyca a leki - kortykosteroidy, leki przeciwzapalne

Istnieje powiedzenie, że łuszczyca to podstępna choroba, której szkodą leki. Coś w tym jest biorąc pod uwagę, że istnieje spora grupa leków mogących ją wyzwalać. Analizy pokazują, że są leki w przypadku których do działań niepożądanych zaliczamy ostre reakcje ze strony skóry np. wysypkę, kontaktowe zapalenie skóry czy zaostrzanie łuszczycy. Jednym z najpopularniejszych leków, które mogą uaktywniać łuszczycę są beta-blokery stosowane w monoterapii nadciśnienia tętniczego. Ze względu na ich dobroczynne spektrum działania, nie możemy ich odstawić w celu poprawy stanu i jakości naszego naskórka.

Oprócz beta-blokerów lekami mogącymi wyzwalać łuszczycę są:

• Kortykosteroidy - stosowane przewlekle mogą zaostrzać łuszczycę,
• Sole litu - wskazane do stosowania w leczeniu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych mogą wpływać na zaburzenia skóry i tkanki podskórnej np. nasilać łuszczycę,
• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NPLZ) - zaliczamy do nich m.in. pochodne kwasu salicylowego. Mogą one wydłużać efekty terapeutyczny łuszczycy.

Pamiętaj, nie wolno przerywać stosowania leków bez konsultacji lekarskiej. Jedynie lekarz prowadzący może zadecydować o zakończeniu lub modyfikacji danej terapii. Obawiasz się, że twoje zmiany skórne mogą być związane z przyjmowanymi lekami? Koniecznie podziel się swoimi wątpliwościami z lekarzem.

Łuszczyca a uszkodzenia skóry - oparzenia, rany, skaleczenia

Czasami najzwyklejsze skaleczenie, drobne oparzenie czy mała rana może wyzwolić łuszczycę. Mówimy wtedy o efekcie Koebnera, który polega na powstawaniu nowych zmian w miejscu urazu. Dermatolodzy podkreślają, że czasami wystarczy drobne zadrapanie skóry aby wzdłuż linii jego uszkodzenia pojawiły się nowe wykwitu. Mówimy wtedy o wysiewie pierwotnym, który typowy jest dla łuszczycy w aktywnym stadium.

Objaw Koebnera zazwyczaj obserwujemy w miejscu przerwania ciągłości naskórka dlatego osoby chorujące na łuszczycę oraz te, które mają predyspozycje do choroby, powinny podchodzić z rozwagą do zabiegów wykonywanych bezpośrednio na skórze. Zaliczamy do nich:

• Zabiegi dermatochirurgiczne np. usuwanie zmian skórnych,
• Zabiegi kosmetologiczne np. depilacja woskiem, przekłuwanie uszu, robienie tatuażu.

Aby zminimalizować efekt Koebnera, a więc zmniejszyć ryzyko zaostrzenia zmian łuszczycowych, zaleca się wykonywanie zabiegów podczas remisji choroby. Aktywna postać choroby może powodować poważne powikłania w postaci np. uszkodzeń mechanicznych skóry, które wyzwolą nowe wykwity. A także może wydłużyć czas gojenia się ran.

Łuszczyca a diety - kawa i czekolada

Dieta w łuszczycy to bardzo popularne zagadnienie, które cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem. Chociaż nie ma wystarczających dowodów naukowych na to, że prawidłowo dobrany jadłospis może wpłynąć na złagodzenie objawów łuszczycy, wiemy, że istnieją produkty spożywcze mogące powodować wyzwalanie się nowych zmian. Dowiedz się więcej o diecie w łuszczycy.

Kawa to jeden z najpopularniejszych napojów. Wiele osób z łuszczycą jest przekonanych o tym, że nie powinno się jej pić ze względu na kofeinę wykazującą silne działanie pobudzające. Choć prowadzone na jej temat badania wykazały, że pita w nadmiarze może mieć wpływ na spłycenie oddechu i zwiększenie pracy serca, nie dysponujemy żadnymi analizami, które potwierdziłyby lub zaprzeczyły jej wpływ na wyzwalanie zmian łuszczycowych. Co to oznacza? Kawa w łuszczycy nie szkodzi, pod warunkiem, że spożywana jest z umiarem.

Czekolada od zarania wieków jest bardzo rozchwytywanym produktem. Podobnie jak w przypadku kawy uznawana jest przez wiele osób z łuszczycą za niewskazaną do spożycia. Tak samo jak jej poprzedniczka niesłusznie zostaje zesłana na banicję. Wpływ na jej wykluczenie mają na pewno węglowodany znajdujące się w jej składzie. To one odpowiadają za rozwój stanów zapalnych a spożywane w dużych ilościach na niekorzystny wygląd naszej skóry. Jak to rozwiązać? Należy wybierać czekolady pełnowartościowe (tzw. czekolady gorzkie), czyli te mające w swojej składzie wysoką zawartość kakao. I najważniejsze, nie spożywać od razu całej tabliczki.